Հետ գնալ

Պաշտամունք

Պաշտամունքը (լատ.՝ cultus – հետևելը, հարգելը) պրակտիկ գործողությունների, տարբեր միջոցների համալիր ամբողջությունն է, որոնց օգնությամբ հավատացյալը հաղորդակցվում կամ փորձում է հաղորդակցվել գերբնական աշխարհի հետ, շփման մեջ մտնել վերջինիս հետ ու փոխազդել նրա վրա:

Պաշտամունքի բովանդակությունը կախված է համապատասխան կրոնական ուղղության գաղափարներով, համակարգային առանձնահատկություններով, դոգմաներով, նպատակներով, սպասվող արդյունքներով: Կրոնական տեքստերի ընթերացնության, աղոթասացության, ավանդույթների շնորհիվ հավատացյալների մեջ առաջ է գալիս կրոնական գիտակցություն, ինչը սերտորեն շաղկապվում է պաշտամունքի հետ:

Պաշտամունքը կարելի է գեղարվեստորեն անվանել «կրոնական միֆի կամ կրոնական տեքստերի թատերականացում», որը կապված է տեքստում կամ տվյալ կրոնական համակարգում առկա իրողությունների նկատմամբ անխախտ հավատքի հետ: Պաշտամունքային պրակտիկայի մեջ են մտնում հավատացյալների գործողությունները, որոնք կապված են կրոնական գործունեության հետ (ծեսեր, ծիսակատարություններ, զոհաբերություներ, խորհուրդներ, խորհրդապաշտություններ, ծոմապահություն, աղոթքներ և այլն): Պաշտամունքի սուբյեկտ կարող են լինել կրոնական խումբը կամ հավատացյալ անհատը:

Կրոնական պաշտամունքին մասնակից դառնալու մոտիվներն են կրոնական հավատը, կրոնական զգացմունքները, կրոնական պահանջները, ձգտումները և այլն: Պաշտամունքի հատկանիշներից պաշտամունքի միջոցներն են, որոնց մեջ են մտնում պաշտամունքի վայրը, կրոնական արվեստը (ճարտարապետության, երաժշտություն, գեղանկարչություն և այլն), տարբեր պաշտամունքային իրեր (խաչ, մոմ և այլն):

Եվրասիա համագործակցություն հիմնադրամը (ԵՀՀ) 2014 թվականից ի վեր, գրեթե ամեն տարի հայտարարում է մրցույթ՝ կրոնական և ազգային փոքրամասնությունների, ինչպես նաև միգրանտների մասին հանդուրժողականության և խաղաղ համակեցության թեմայի շուրջ լավագույն լրագրողական նյութի համար։   Մրցույթի նպատակն է խրախուսել Հայաստանում հանդուրժողականության, խաղաղ համակեցության և բազմազանության վերաբերյալ հավասարակշռված...

Սկզբնաղբյուրը՝ www.boon.am Ումմայում ձևավորվում է հովանավորյալների ինստիտուտը: Քրիստոնյաներն ու հրեաները գլխահարկի դիմաց իրավունք են ստանում մուսուլմանական բնակավայրերում համայնքներ ստեղծելու, ինչպես նաև դրանց ներսում որոշումների ազատության և անվտանգության երաշխիք: Համայնքն ունի ինքնավար դիրք, սակայն մուսուլմանների հետ վեճերի դեպքում ենթարկվում է շարիաթի դատարանին: 632թ. մահանում է Մուհամմադը:...

Ավագ սեղան – խորանի վրա տեղադրված այն սեղանն է, որի առջև հոգևորականը կատարում է պաշտամունքի արարողությունը: Պատարագի ժամանակ ավագ սեղանի վրա «պատրաստվում» են անթթխմոր հաց և անապակ գինի հավատացյալներին հաղորդություն տալու համար: Կաթոլիկ եկեղեցիներում ավագ սեղանը դրվում է եկեղեցու միջնամասում՝ ոչ բարձր տեղ:

Ֆետիշիզմ՝ պորտ. fetico` կախարդված առարկա, ֆրանս. fetiche` կուռք։  ֆետիշ տերմինը գործածության մեջ է մտել 18-րդ դարի երկրորդ կեսից ֆրանսիացի գիտնական Շարլ դը Բրոսի կողմից «Ֆետիշ աստվածների պաշտամունքի մասին» աշխատության հրատարակումից հետո: Ֆետիշիզմը անշունչ առարկաների և իրերի երկրպագությունն է, որոնց վերագրվում է գերբնական, միստիկական կամ հրաշագործ...

Տերտերականները Ռուս ուղղափառ եկեղեցու ներսում 17-րդ դարում առաջացած հնադավանության երեք հիմնական ուղղություններից է: Տերտերականների ուղղությունը ձևավորվել է Ուկրաինայում XVII դարավերջին՝ 12 հնադավան վաճառականների կողմից: Այս ուղղության հետևորդներն իրենց հոգևոր գործունեության հիմքը համարում են պաշտամունքը և ծիսական պրակտիկան, որը հնարավոր չէր իրականացնել առանց հոգևոր դասի: Եվ քանի...

Տաճարը (հին պարսկ. tacara՝ պալատ, ապարանք) կրոնական ծեսերին, արարողություններին ծառայող պաշտամունքային շինություն է, անտիկ շրջանում՝ հեթանոսական աստվածների պաշտամունքատեղի։ Տաճարի տիպերը պայմանավորված են տարբեր երկրների ժողովուրդների ճարտարապետական ավանդույթներով, շինարարական տեխնիկայի ընդհանուր զարգացմամբ։ Քրիստոնեության մեջ տաճար բառը գործածվել է եկեղեցի բառին համարժեք:

Վեդայականությունը Հնդկաստանի ամենահին կրոնական համակարգերից է, որի գաղափարախոսությունը հիմնված է հին հնդկական գրվածքների՝ վեդաների վրա: Դրանցից ամենահինը Ք.ա. 10-րդ դարով թվագրվող հիմների ժողովածուն է՝ Ռիգվեդան: Վեդայական կանոնի տեքստերի առավել ընդունված դասակարգումը այն երկու մասի բաժանելն է: Առաջին խումբը կոչվում է շրուտի (բառացի՝ «լսված», այսինքն՝ հայտնությամբ...

Սինտոիզմը (ճապ. սինտո` աստվածների ուղի) ճապոնացիների ազգային կրոնը։ Ճապոնիայի ժողովրդի ազգային կրոնն է և իր ամբողջության մեջ ամփոփում է ճապոնացիների անցած ուղին, ազգային ավանդույթները, ծեսերն ու տոնախմբությունները, կենցաղն ու հավատալիքները: Այն նաև յուրահատուկ բարոյաէթիկական համակարգ է, որով դարեր շարունակ դաստիարակվել են ճապոնացիների սերունդները: Նրանք ծննդյան օրվանից պատկանում...

Սինագոգ — սինագոգը կամ ժողովարանը հրեական պաշտամունքային կառույց է՝ աղոթարան, որտեղ կատարվում են ժամասացություն, Հնգամատյանի (մովսեսական օրենքներ), Թալմուդի, հրեական կրոնաէթնիկական և իրավական դրույթների ընթերցանություն: Ձևավորվել է Պաղեստինում Ք.ա. IV դարում և Եգիպտոսում Ք.ա. III դարում: 70 թ-ին հռոմեացիների կողմից Երուսաղեմի տաճարի ավերումից և հրեաների նոր...