Դրախտ

Քավարան

Քավարանը կաթոլիկ դավանաբանության մեջ ներմուծված դոգմա է համաձայն որի անդրշիրիմյան կյանքում բացի դրախտից ու դժոխքից, գոյություն ունի նաև քավարան, որտեղ մահացածների հոգիները մաքրվում են նախքան դրախտ մտնելը:  Քավարանի մասին դոգման կաթոլիկ եկեղեցին ընդունել է 1545-1564թթ. Տրիդենտի (Տրիենտի) տիեզերաժողովում: Միջին դարերում քավարանի մասին դոգման հիմք հանդիսացավ հավատացյալների մեղքերին գումարով թողություն (ինդուլգենցիա)...

Ջիհադ

Ջիհադն սրբազան պատերազմ է իսլամում։ Ըստ Ղուրանի հրահանգի՝ մահմեդականները սրբազան պատերազմը վարում են անհավատների դեմ: Ջիհադի ժամանակ մահացած մահմեդականը ապահովագրված է մեղքերի թողությունից ու երանության է արժանանում դրախտում: Չափավոր իսլամի կողմնակիցների կողմից ջիհադը մեկնաբանվում է որպես իսլամի խաղաղ քարոզչության միջոց, մինչդեռ ֆունդամենտալիստական ուղղությունները այն մեկնաբանում են...

Ինդուլգենցիա

Ինդուլգենցիա (լատ.՝ indulgere — ներողամտություն ցուցաբերել)  միջնադարում Հռոմի կաթոլիկ եկեղեցու հոգևորականների կողմից գումարի դիմաց հավատացյալներին տրվող գրություն, որով համարվում էր նրանց մեղքերը ներված: 12-13-րդ դարերում ինդուլգենցիաները կաթոլիկ եկեղեցու գանձարանը լցնելու լավագույն միջոցն էին, որոնց օգնությամբ էլ ավարտին հասցվեց Ս. Պետրոսի տաճարը Վատիկանում: Ժամանակի ընթացքում կաթոլիկ եկեղեցին...

Դուխոբորներ

Դուխոբորներ – 18-րդ դարում Ռուսաստանում Ռուս ուղղափառ եկեղեցու ներսում առաջացած կրոնական հոսանք, որոնք չեն ընդունում հոգևորականությունը, տաճարները, սրբապատկերները, խաչը, խորհուրդները, պասերը, կուսակրոնությունը և այլն: Նրանք իրենց հավատքը հիմնում են «Կենդանի գրքի» վրա, որը բանավոր ավանդությունն է: Այն իրենից ներկայացնում է հարց ու պատասխաններ, սաղմոսներ, հմայություններ:...

Բաբիզմ

Բաբիզմ (արաբ.՝ դարպաս) – 19-րդ դարի կեսերին իսլամի ներսում առաջացած հոսանք է, որի հիմնադիրը Սայիդ Ալի Մուհամեդ Շիրազին է: Օգտագործելով իսլամում մեսիայի՝ մահդիի մոտակա գալստյան մասին ուսմունքը՝ 1844թ. Ալի Մուհամեդը իրեն հայտարարեց Բաբ, այսինքն աստվածության մարմնացում, աստվածային հայտնության դարպաս, միջնորդ աստծո և մարդկանց  միջև: Բաբիզմի սկզբունքը Ալի Մուհամեդը շարադրեց «Բեյան» (Հայտնություն) գրքում: Նա ուսուցանում էր, որ իր հայտնությունը նոր հայտնութենական գործընթացի սկիզբն է, որը կբերի իսլամի տարածման ավարտին ու կվերսկսվի դա նոր փուլով: Նա ուսուցանում էր, որ շիա իսլամում օգտագործվող «հարություն», «Դատաստանի օր», «դրախտ», «դժոխք» տերմինները  ունեն սիմվոլիկ նշանակություն: Նա պնդում էր, որ «Համբարձում» նշանակում է նոր հայտնության երևան գալը, իսկ «մեռյալներից հարություն»՝ կրոնից հոգևոր առումով շեղվածների վերազարթոնք: Նրա ստեղծած համակարգը ոչ թե իսլամի բարեփոխում էր, այլ յուրահատուկ նոր տիպի կրոնական ուսմունք: Հիմնադրումից կարճ ժամանակ անց Իրանի ղեկավարությունը դաժան միջոցներով ու գնդակահարություններով (որոշ տվյալներով սպանվեցին 20 հազար հետևորդներ) ճնշեց բաբիզմի ուսմունքի հետևորդներին, սակայն բաբիզմը վերջիվերջո հանգեցրեց բահայական կրոնի հիմնադրմանը:  

Իսլամ

Իսլամ (արաբ.՝ հնազանդություն) – համաշխարհային կրոններից է և առաջացել է 7-րդ դարում Արաբական թերակղզում Մուհամմեդ մարգարեի (մոտ 570 թ., Մեքքա – 632 թ., Մեդինա) քարոզչության արդյունքում: Իսլամի դավանաբանությունը շարադրվում է սուրբ գրքում՝ Ղուրանում, որին լրացնում են սուրբ ավանդությունը՝ սուննան և Մուհամեդի կյանքի պատմությունները՝ հադիսները: Իսլամի...